Мирзе Али Эфенди Философ,Шаир,са шумуд чӀал хъсандиз чидай Мирзе Али Эфенди Цӏалагурви вичин девирдин кӀвенкӀвечи инсанрикай тирФилософ ва Шаир Мирзе Али Эфенди ХӀХ виш йисан камалэгьлийрин кьула махсус чка кьазва.Адан суракьар неинки Азербайжандиз Дагъустандиз, санлай Къавкъаздизни чкӀанай.Али Агъакишидин хва 1796 -йисуз Къуба уезддин ЦӀалар хуьре дидедиз хьана .Хайи хуьре ва Шемахидин медресада кӀелайдалай кьулухъ Туьркиядиз фена ана диндин рекьяй дерин чирвилер къачуна . Лезги,туьрк,араб,фарс,урус чӀалар хъсандиз чидай ам Кербела ва Мекке шегьерар зиярат авурдалай кьулухъ тӀвар -ван авай Эфенди хьиз ватандиз хьанаКъуба уезддин къазивиле тайинарай Али Эфенди дерин фагьумар ва дуьньякьатӏунар авай инсан тир .ЦӀалагурдал адан кӀвале мукьвал -мукьвал поэзиядин нянияр, илимдин межлисар кьиле фидай.Машгьур кхьираг,тарихчи Гьасан Алкьвадариди вичин «Асари Дагъустан»ктабда кхьенвай: «Къуба аялатдин къази Гьажи Али Эфенди Цӏалагурви вири араб чӀалариз белед тир ва Вичин эсерар авай тӀвар -ван авай Алим я»(Баку ,1908,ч.245)1837 йисуз КцӀара хьайи М.Ю.Лермонтова Мирзе Алидивай ван хьайи машгьур «Ашукь Къариб»Дастандин таъсирдик кваз «Ашукь Къариб»эсер кхьин дуьшуьшдин кар тушир.ЦӀалагур хуьруьн мискӀин ва адан медреса Али Эфендидин нуфуздин нетижада алакьунар вириниз сейли хьанвай .Али Эфендидин Алакьунар себеб яз 1866 -йисуз хуьре сифте яз сад лагьай диндин тушир мектеб кардик кутунай.Ингье Къубадин къазивиле кӀвалахай вахтунда кӀелай Къуръандин аятрини адаз сейливал гъанай.Абурун манаяр гъавурда акьадайвал,регьятдиз чирзавай и Алимди суракьда аваз Къубадин кьилин мискӀиндиз гзаф инсанар къведай.Яргъалди ва маналу уьмуьр гьалай Мирзе Али 1882 -йисуз 86 йиса аваз рагьметдиз фенай ва Хайи хуьре кучукнайСедакъет Керимова КцӀар Кцӏарвияр 183_184 номер алай чарар