Ибрагьим Эфенди Ибрагьим Эфендиди тӀалабуналди Меккеда са шумуд мектеб ва Европадин уьлквейрин тарихни меденият чирдай меркез арадал гъанайРагъэкъечӀдай патан уьлквейриз сейли тир Лезги Алим Ибрагьим Эфенди 1720 йисуз СтӀура Дидедиз хьана .Ада Ахцегьа машгьур алим Шафи Эфендиди медресада кӀелнай. .1741-1743 йисара Надир шагьдин кьушунрин аксина женг чӀугур жегьил 1743 йисуз кӀелун давамарун патал Туьркиядиз фенай эфендивилин тӀвар Ван къачунай ,Туьрк тарихчи Жевдет пашадин кхьенвай «Ибрагьим Эфендиди Османлы пачагьлугъда къуллугъдик экечӀна,1748 йисуз имтагьан гана ,Фатигь Жамидин муьдеррисвал къазанмишна»Са шумуд йисуз Фатигь Жамидин медресада Муаллимвал авур Ибрагьим Эфенди Султандин меслятдалди Сирияди Гьелеб шегьердин къазивиле тайинарнай.Гуьгъуьнлай Жевдет пашади кхьизвайвал, Ибрагьим Эфенди Гам ва Мекке Шегьер дин къазивал хьтин чӀехи къуллугърал акъвазнай.И шегьерра кӀвалахдай вахтуна ада са кьадар реформаяр кьиле тухванвай ва диндин къуллугъчийрин арада авай ришветбазвал арадай акъуднай.Тарихчийри кхьизвайвал, Ибрагьим Эфендиди Мекке мусурманрин чешнелу шегьердиз элкъуьр хъувун патал вири алахъунар авунвай .Адан теклифдалди Меккеда са шумуд мектеб ва Европадин уьлквейрин тарихни меденият чирдай меркез арадал гъанай .ХVlll асирдин 90 йисуз Султанди Ибрагьим Эфендидидиз мадни чӀехи къуллугъ -Анадолу къазиаскерлугьда кӀвалахун теклиф авуна .Яшлу хьанвай Алимди и теклиф кьабулнач.Ибрагьим Эфенди 1795 йисуз рагьметдиз фенаСедакъет Керимовади КцӀар КцӀарвияр китаб 183 номер алай чар ..Китабда электрон Дуьнядиз акъуд авунай Кас Мурад Фетиев.